Avrupa’da Sofralık Zeytin Üretimi

Avrupa’da Sofralık Zeytin Üretimi

         Zeytin ağacının hikâyesi Avrupa Birliği ülkelerinde çok eski olup 2,5 milyon hektarı en az 50 yaşın üzerindedir . Avrupa Birliği üye ülkelerinin zeytin ağaçlarının alansal oransal dağılımını incelediğimizde %54 ile İspanya birinci, %23 ile İtalya ikinci, %15 ile Yunanistan üçüncüdür.

AB ülkeleri, İspanya, İtalya, Yunanistan, Portekiz ve Fransa, dünya dane zeytin üretiminin %60’ını, sofralık zeytin üretiminin %40’ını, zeytinyağı üretiminin ise  %80’ini karşılayan dünyanın en önemli zeytin üreticisi ülkeleridir.

2018 UZK verilerinde, AB ülkeleri her yıl ortalama 750 bin ton zeytin üretimi gerçekleştirirken AB’nin toplam üretiminin yaklaşık %99’u İspanya, Yunanistan, İtalya ve Portekiz tarafından gerçekleştirilir. İspanya zeytin üretiminde diğer AB üyesi ülkelerinde lider ülke durumundadır. 

İspanya hem dünyada hem Avrupa Birliğinde zeytin üretiminde birinci olup toplam üretiminin %79’unu Endülüs bölgesinde gerçekleştirirken ülkedeki en yüksek üretimi yapılan eyaletler Sevilla,  Cordoba  Malaga’dır.

İtalya ,zeytin üreten üç bölgesinde toplam zeytin üretiminin %60’ını sağlar. Orta kuzey bölümünde en önemli zeytin üretim sahaları ise Tuscany (Toscana), Lazio, Abruzzo’ dur. Bunların dışında ise Sardunya, Basilicata, Umbriave Liguria’da bir miktar üretim yapılmaktadır. İtalya’da bölgelere göre farklı çeşitler yetişir. Calabria’da Carolea ve Nocellara, Campagna’da Frantoio, Carolea,Coratina, Leccino ve Ogliarota, Latium’da Frantoio, Sicilya’da Castelvetrano, Liguria’da Opalino ve Taggiasca çeşitleri yetişir. Cerignolas çeşidi ise değişik sahalarda yetiştirilir.

Yunanistan’ın Kalamata bölgesinde yetişen ve bu bölgenin adı ile anılan zeytin çeşidi dünyaca ünlüdür. Ayrıca Yunanistan’da Adramytini (Edremit) adlı sofralık zeytin çeşidi de  bulunmaktadır. Yunanistan’da zeytin yetiştiren bölgeler Peloponnese (Mora),Chalcedon, Girit ve Lygourio’tur. En yaygın yetiştirilen çeşitler ise Kalamata, Kolovi, Karydolia, Tsounati, Psiloelia, Prassinolia, Koroneiki, Manaki,  Adramytiani ve Doppia’ dır.

Avrupa Birliği’nde olduğu gibi Yunanistan'da da piyasayı düzenleyici fiyat ve destek modellerinin uygulanmaktadır. A.B. ülkelerinde zeytincilik sektöründe ürün ve üretim maliyetinin düşürüldüğü için zeytincilikte kullanılan girdilerden başta gübre, akaryakıt ve enerjinin ucuzlatılmaktadır. Zeytin üreticileri üretimin desteklenmesiyle A.B. ülkeleri dünyada lider durumuna gelmiştir. 

https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tag00122/default/table?lang=en

    Eurostat verilerine göre Avrupa Ülkelerinde 2016 yılındaki sofralık zeytin üretimi 1321,67 bin ton üretilmiştir. İspanya 511,12 bin tonluk üretimiyle ilk sırada yer alırken Türkiye 430 bin ton üretimiyle ikinci ve 271 bin ton üretimiyle Yunanistan üçüncü sıradadır.2020 yılındaki toplam sofralık zeytin üretimi 1265,84 bin ton gerçekleşmiş olup 513 bin ton üretimiyle Türkiye birinci, 385,57 ton üretimiyle İspanya ikinci, Yunanistan  ise 275,80 bin ton üretimiyle     üçüncüdür.

Yunanistan’da 200 bini aşan istikrarlı sofralık zeytin üretimi görülmektedir. İspanya’nın  2016  yılındaki sofralık zeytin üretimi 511,12 bin tondan  2020 yılındaki üretimi ise 385,57 bin tona gerileyerek   125,55 bin ton azalıp  % 24,6  düşmüştür. Türkiye’nin sofralık zeytin üretimi 430 bin tondan 513 bin tona çıkarak   83 bin ton artmıştır. Türkiye’nin  2016 ve 2020 yılları arasındaki sofralık zeytin üretimindeki yaklaşık yüzdelik artışı yirmidir.

Avrupa ülkeleri ürettikleri sofralık zeytinleri tüketmektedir.  Avrupa ülkeleri tüketim dışında kalan sofralık zeytin üretiminin  ihracatını Avrupa standartları uygulamasına göre yapmaktadır. Türkiye sofralık zeytin üretim standartlarını istenilen düzeyde uygulayamadığı için ihracatı üretiminden daha düşük durumdadır. Türkiye dünyadaki sofralık zeytin tüketiminin analizinde uzmanlaştıktan sonra istenilen  üretim standartlarına uygun olarak sofralık zeytini dünya ticaret piyasasına sunmalıdır.