Hemipleji Nedir? Taşpınar Cevapladı
Haber Merkezi
Özel Doğuş Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Uzm. Dr. Fatma Taşpınar, inme sonrasında hastaya "Dur, sen yapma" denilmemesi gerektiğini belirtiyor. Taşpınar, "Hasta yapabildiği her hareketi kendisi yapmalı. Bizim de tedavilerde amacımız; hastalarımızın yardımsız şekilde hayatını sürdürebilmesi" diyor.
Geçmişte inme geçiren hastanın artık yürüyemeyeceği, günlük yaşamını sürdürürken hep yardım almak zorunda kalacağı düşünülürdü. Oysa ki günümüzde özellikle doğru zamanda başlatılan fizik tedavi ve rehabilitasyon programları sayesinde bu hastaların çok önemli bir kısmı, sağlığına yeniden kavuşabiliyor. Hatay Fizik Tedavi Merkezi'nden Uzman Doktor Fatma Taşpınar, konu hakkındaki sorularımızı yanıtlıyor.
Hemipleji nedir?
Dünyada en sık karşılaşılan nörolojik problem olan hemipleji veya inme terimi, vücudun sağ ya da sol yarısında istemli hareketin kaybı ve felç anlamına gelir. Her yıl ülkemizde 150 bin kadar kişinin inme geçirdiği kabul edilmektedir.
RİSK FAKTÖRLERİ
-İnme nedenleri nelerdir?
İnme nedenleri arasında ilk sırayı beyin damarları ile ilgili hastalıklar alır. İleri yaşlarda yüksen tansiyon ve şeker hastalığına bağlı olarak ya da daha genç yaşlarda kafa travmalarından, beyin ameliyatlarından ve zehirlenmelerden sonra gelişebileceği gibi, beyin tümörü ve mikrobik hastalıklarda da görülebilir.
-İnme sonrası ortaya nasıl bir tablo çıkar?
İnme, dünyada en sık karşılaşılan beyin ve sinir sistemi hastalıkları sorunudur. İnme çoğu kez, beyin damarlarında tıkanma ya da beyin kanamasına bağlıdır. Bu durum vücudun bir yarısında istemli hareket kaybı veya hareket azlığı, duyu bozukluğu ve ayrıca iletişim (konuşma) bozukluğu, görme alanı kaybı ya da algılama bozuklukları gibi nörolojik bulgulara neden olabilir.
-İnmeye neden olan risk faktörleri nelerdir?
İnmeye neden olan risk faktörlerinin başında yüksek tansiyon, şeker hastalığı, kalp hastalıkları, sigara, yüksek kolesterol, şişmanlık, alkol, sedanter (hareketsiz) yaşam ve daha önce geçirilmiş inme gelmektedir. Risk faktörlerinin bazısı engellenebilir (alkol, sigara gibi), bazısı ise düzeltilemez (genetik, yaş gibi).
Beyinde meydana gelen hasarın yerine ve büyüklüğüne bağlı olarak belirtiler de değişebilir. Örneğin beynin orta atar damarında meydana gelen bir kanama ya da tıkanma, en sık gördüğümüz, yüzü de içine alan, vücudun bir yarısında felç geliştirir. Felç kolda, bacaklara nazaran daha belirgindir. Çoğu zaman da buna konuşma ve görme bozuklukları gibi problemler de eşlik edebilir.
ÖNCE İLAÇ VE CERRAHİ
-Tedavisi nedir?
Öncelikle akut dönemde nöroloji veye nöroşirurji bölümlerinde hastalığın nedenine yönelik medikal veya cerrahi tedavisi yapılır .Yapılan ilaç veya cerahi tedavi , beyin kanaması veya tıkanması neticesinde beyin dokusuna verilen hasarı bir an önce en aza indirmek, ilerlemesini önlemek ve beyin işlevlerinin sürdürülmesini sağlamaktır. İlaç tedavisiyle hastanın durumu sabitlendikten sonra, sıra bu hastaların rehabilitasyon potansiyelini ortaya koymaya gelir.
-Tedavide rehabilitasyonun amacı nedir?
Rehabilitasyonun amacı; hastanın bedensel kayıplarını azaltıp fonksiyonel kapasitesini çoğaltmak, günlük yaşamlarında mümkün olduğunca bağımsız olmasını sağlayıp yaşam kalitesini artırmaktır. Rehabilitasyon, rehabilitasyon ekibi tarafından yapılmalıdır. Bu ekipte, fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanı, fizyoterapistler, rehabilitasyon hemşiresi, ortez ve protez teknisyeni, iş ve uğraşı terapistleri, sosyal danışman ve psikolog bulunur.
DOĞRU ZAMANLAMA
-Rehabilitasyon sürecinde başarı hangi faktörlere bağlıdır?
Hastanın genç oluşu, daha önce beyin hasarı gelişmemiş olması, algılama ve zihinsel problemlerinin olmaması, idrar ve gaita problemlerinin olmaması, görme alan bozukluğu olmaması, erken rehabilitasyon programına alınan, aile desteği olan, sosyoekonomik durumu yeterli olan ve kapsamlı bir merkezde tedavi gören hastaların tedavisinde başarı oranı daha fazladır.
-Zamanında başlanan bir rehabilitasyon programı ile ince geçiren hasta ne kadar iyileşebilir?
Geçmişte, inme geçiren hastaların hiçbir zaman fonksiyonel duruma gelemeyeceği sanılırdı. Oysa ki günümüzde hastaların yüzde 64'ünün rehabilitasyon sonunda bağımsız yürür hale geliyor, yüzde 14'ü ise yardımla yürüyebiliyor.
-Fizik tedavi ve rehabilitasyon için doğru zamanlama önemli mi?
İlke olarak rehabilitasyon çalışmaları olabildiğince erken başlatılmalıdır. Hastanın durumu bu süreci değiştirebilir. Rehabilitasyon çalışmalarının geç başlatılması bir takım komplikasyon dediğimiz, bu hastalığın seyrinde görülen ikinci hastalıkların ortaya çıkmasına sebep olur. Bu hastalıklar arasında yatak yaraları, kireçlenme, derin toplar damarlarda tıkanmalar ve iltihaplar, eklem sertlikleri, kemik erimesi, mesane ve barsak fonksiyon bozuklukları sayılabilir.
-Rehabilitasyon sürecinde neler yapılıyor?
Rehabilitasyon çalışmaları, geleneksel yöntemler, yani çeşitli eklem hareketleri, germe egzersizleri, kasların güçlendirilmesi ve mobilizasyon aktivitelerinden oluşmaktadır.Hemiplejinin standart bir izlencesi yoktur. Hasta değerlendirildikten sonra buna karar verilir. Bunları sağlamak için de bir takım teknik ve yöntemlerden yararlanılır. Aile eğitimi de rehabilitasyonun başarısında önemli bir unsurdur.
Bu hedefe ulaşabilmek için hastanın uzman bir ekip ve yeterli donanıma sahip bir rehabilitasyon merkezinde tedavi edilmesi çok önemlidir. Tedavi programı içinde fizyoterapistler tarafından uygulanan rehabilitasyon egzersizleri, elektrikli uyarım cihazları, ergo terapi adı verilen uğraşı tedavileridir. Ayrıca günümüzde artık ileri teknolojilerden de yararlanılmaktadır (çok özel sistemlerle uygulanan "robotik" yürüme ve el tedavileri gibi), havuz içinde yapılan su içi egzersizler, konuşma tedavisi ve psikolojik destek tedavileri de tedaviler arasında yer almaktadır.
Bu tedavilerle birlikte uygulanan Robot yardımlı yürüme eğitiminin amacı, hastanın yapamadığı hareketlere yardımcı olmak ve düzgün bir yürüme şeklinin gelişmesini sağlamaktır.
İnmeli hastalarda genellikle el iyileşmesi ayağa göre daha az ve geç olur. Felçli elin daha çok kullanılmasını sağlamak amacıyla, sağlam tarafın bağlanması, bazı el kaslarına elektrik uyarımları verilmesi ve özel ergoterapi egzersizleri eldeki yetersizliklerin daha kısa sürede iyileşmesine olanak verebilir.
İnme rehabilitasyonunun amaçları
* Hastanın yeniden yürüyebilmesi
* Günlük işlerinde felçli elini kullanabilmesi
* Konuşma bozukluğunun giderilmesi
* Eklemlerde kireçlenme ve kaslarda sertleşme gibi problemlere engel olunması
* Bası yaralarının önlenmesi,
* Hafıza ve algılama kusurlarının giderilmesi,
* Hastanın günlük yaşantısında kimseye muhtaç olmayacak şekilde hareket özgürlüğünü kazanması
* Mümkün olan durumlarda eski işine dönebilmesi veya rahatsızlığına uygun yeni bir iş sahibi olması
* Sosyal yaşantısına kavuşması, dilediği her yere gidebilmesi
