İĞNELİ KOLTUKTA DÖRT BUÇUK YIL
Türkiye’nin ilk kadın valisi sayın Lale Aytaman’ın anı kitabını Muğla’da sevdiğim bir arkadaşımdan alarak geçen hafta içinde zevkle okudum. Sayın Valimle 1990’lı yıllarda aynı dönemde çalıştığımız, görev yaptığımız için az çok kendisini tanıyordum. 26 Mart 1989 tarihinde yapılan yerel seçimlerde SHP’den meclis üyesi adayı olarak seçimlere katılmış ve Yatağan Belediye Meclis Üyesi olarak seçilmiştim. Lale Hanım da, ANAP İktidarı döneminde 6 Temmuz 1991 yılında Türkiye’nin ilk kadın valisi olarak ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz’ın Başkanlığındaki kabine tarafından Muğla’mıza atanmıştı. O dönemde Turgut Özal Cumhurbaşkanıydı ve onu tavsiyesi üzerine bu atamanın olduğunu öğrenmiştik. Göreve geldiğini ikinci haftasında Belediye Başkanımız Sadi Özcan başkanlığında meclis üyesi arkadaşlarımızla birlikte kendisine yeni görevi için kutlama ziyareti yapmıştık. O günü hiç unutamam. Sayın Valimiz de aynı bizim gibi heyecanlıydı. Görev aşkıyla yanıp tutuşuyordu. Aradan 30 yıl su gibi geldi geçti. ‘İğneli Koltukta Dört Buçuk Yıl’ adlı anı kitabını okudukça o güzelim yıllarda gerçekleştirmiş olduğu projelerin hangi şartlarda ve ne gibi zorluklarla hayata geçirildiğini bir daha anımsadım. Günlük notlar tutarak bu güzel anı kitabını yazmış. Kutluyorum. İyi ki yazmış. Kalemine sağlık. Gelecek kuşakların bilmesi gereken birçok konuyu yazarak geleceğe ışık tutmuş.
En başta Yatağan Termik Santralinin filtre sorununu halletti. Radyasyon paniği yaşayan halk ve çevreciler devamlı haklı olarak Valilik kapısını aşındırıyordu. Lale Hanım da halkın yanında yer alarak sorunu Ankara’dan çözdü. O günkü ulusal ve yerel basın devamlı olarak gelişen olayları takip ederek Valilikten bilgi alıyorlar ve çevre kirliliğini gündemde tutuyorlardı. Sayın Valimiz durmadan bu konuda çalışmalar yaparak yetkililere gereken uyarıları da yapıyordu. Adı, çevreci Vali’ye çıkmıştı. Yatağan, Yeniköy ve Gökova için Çevre Bakanlığı’na birkaç kez uyarı yaptığı halde isteği yerine gelmediği için ‘’termik santralleri kapatırım’’ dediği basında da yer almıştır. Nihayetinde isteği yetkililerce yerine getirildi. Filtreler takılınca halk ve Lale Hanım rahat bir nefes aldı. Bu bile Muğlalı olarak Valimizi çok sevmemiz için büyük bir nedendir. Çok büyük bir sorunu çözmüştür. Sağ olsun.
Sayın Valimiz Muğla’da birçok çalışmalara imza attığı için gönlümüzdeki yeri ayrıdır. MELSA buna bir örnektir. Muğla’da kadının el emeğinin değerlendirilmesi ve tütüne alternatif projeler geliştirilmesi kapsamında, geleneksel dokumacılığın korunması için Yeşilyurt Modelini oluşturarak, Muğla El Sanatlarını (MELSA) kurdu. Muğla Üniversitesi’nin kurulmasında emeği büyüktür. Bu konuda Ankara ile temasa geçerek üniversitenin açılmasına ön ayak olmuştur. Turizm konusunda da ciddi çalışmalar yaparak birçok projeyi hayata geçirmiştir. Muğla’mızın tanıtımı için gerekli girişimlerde bulunarak yurtdışından davet ettiği ünlü gazetecilerde turizmimize katkıda bulunmuşlardır. Özlüce de kazılar sonucu ortaya çıkan fosilleri değerlendirerek doğa tarihi müzesinin açılması için çalışmalar yaptırarak ( Turolian Park Projesi) uğraş vermiştir. Bodrum Milas Havaalanın temeli onun döneminde gerçekleşmiştir. Tarihi Muğla Evleri- Meyap Projesi ve simgesi olan ünlü Muğla Bacaları ilk onun döneminde ele alınarak turizme kazandırılmıştır. Birçok köy yolu KÖYDES Projesi hayata geçmese de asfaltlanarak köylünün hizmetine sunulmuştur. Dalaman Barajı büyük uğraşlar sonucu yaptırılmıştır. Kıyıkışlacık köyündeki İasos Müzesi içinde çalışmalar yaptırarak buranın antik bir açık hava müzesi olmasında emeği vardır. Gerçi günümüzde Balıkhane açık değil. Kapısında kilit var. Yazık oldu bunca emeğe. Üzülüyoruz. Muğla’nın kültür envanterini çıkartarak birçok etkinliğe ve projeye destek vermiştir. Sayın Valimiz Lale Aytaman ile ne kadar çok övünsek azdır. Latmos ile özel olarak ilgilendiği gibi devlet adına da çalışmalar yapmıştır. Gökbel Kayaçlarının doğalığa bayılır ve çok önem verir.
Lale Aytaman, 1944’te İstanbul’da doğdu. Çocukluğu Ankara ve İzmit’te geçti. Orta ve lise eğitimini İstanbul SankGeorg Avusturya Kız Lisesi’nde tamamladı. İstanbul Edebiyat Fakültesi’nde Alman Dili ve Edebiyatı okudu. Kazandığı bursla Hamburg Üniversitesinde okuyan Aytaman, mezun olduktan sonra doktorasını burada tamamladı. Lale Aytaman, Ankara Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak Almanca dersler verdi. 6 Temmuz 1991’de Muğla Valiliği görevine getirilen Aytaman, bu görevini 1995’e kadar sürdürdü. 1994-1995 yılları arasında Muğla Valisi olarak Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Planlamalar Kongresi Türk Milli Heyeti Başkanlığı yapmıştır. 1995 yılında Anavatan Partisi’nden 20. Dönem Muğla Milletvekili olarak TBMM’ye seçildi. Lale Aytaman, rahmetli Emekli Büyükelçi Reha Aytaman ile evlilik yapmıştır. Ruhu şad olsun. Işıklarda uyusun. Oğlu Osman Enddüstri mühendisidir. Almanca, İngilizce ve İtalyanca bilmektedir.
İğneli koltukta dört buçuk yıl oturmak kolay değil elbette. Hele bir kadın olarak bu makamda oturmak günümüzde bile zor. Ülkemizde kadın vali sayısı yok denecek kadar az. Şu anda üç valimiz var diye biliyorum. Sayın Valimiz Lale Aytaman Türkiye’nin ilk valisi olduğu için tüm zorlukları çekti ama üstesinden de geldi. Kendisine çelme takan, ayağını kaydırmak isteyen siyasetçilere boyun eğmedi. Direndi. Halkın sevgisini kazanmıştı. Halkın desteği büyüktü. Hele kadınların desteği hiç unutulmaz. Boynuna sarılan herkesi kucakladı ve onların takdirini kazandı. İktidarın az bir desteği olsa da en büyük desteği Muğla’da sosyal demokratlardan gördü. Bizler arkasındaydık. Valimizin gitmesini istemiyorduk. Başarılı çalışmalarından gurur duyuyor ve Valimize sahip çıkıyorduk. Particiliğin gözü kördür. İstemediği halde hayat şartları onu meclise sürükledi ama o bizim gözümüzde ve gönlümüzde halen daha ‘’ Sayın Valimiz’’ olarak yer almaktadır. Unutmadık. Unutmayacağız. Muğla’mıza yaptığı katkılar ve çalışmalar için çok teşekkür ediyoruz. Ömrü uzun olsun.
Turkuvaz Kitap Yayınlarından 2008’de basımı yapılan bu güzel anı kitabını bulabilirseniz mutlaka okuyunuz derim. Tavsiye ediyorum. Bir naçizane önerim de şu; bu güzel eserin yeniden basımı yapılsın ve tüm yerel yöneticiler okusunlar. Ders alınacak birçok konu var.
