İSLAMİLİK ENDEKSİ
Yaklaşık yarısı devlet, yarısı vakıf olmak üzere kırk yılı aşkın bir süredir üniversitedeyim. Ders verdim, araştırma yaptım, makaleler-kitaplar yazdım, öğrenci, hatta bilim insanı yetiştirdim. Mühendislik dersleri yanında özellikle olgunluk dönemimde BİLİM, ÜNİVERSİTE, AKADEMİK YAŞAM, ARGE, TOPLUM gibi başlıklar altında yediden yetmişe, halka açık konferanslar vermekteyim. Bu konferanslarda ekonomik gelişmişlik, insani gelişmişlik, hukuk, adalet, şeffaflık, yolsuzluk, demokrasi, eğitim gibi endekslerden söz eder, ülkeleri, üniversiteleri karşılaştırırım. Bilgi temelli bu karşılaştırmalar gerçekleri görmek açısından önemlidir. Gerçek bilgi üzerine isteyen istediği yorumu yapar, görüşlerini paylaşabilir. Bilgi gerçektir, oysa görüşler ve fikirler elbette çok farklı olabilir.
Önemli bulduğum endekslerden birisi de İslamilik Endeksidir. Bu hafta konumuz bu endeks.
Batıya gittim İslam’ı gördüm ama Müslüman yoktu,
Doğuya döndüm Müslümanı gördüm ama İslam yoktu!
I went to the West and saw Islam, but no Muslims,
I got back to the East and saw Muslims, but not Islam.
Mohammad Abduh*
İslamilik Vakfı, birkaç yıldır müslüman olsun olmasın, ülkelerin Kur’an emirlerine uygun yaşayıp yaşamadıklarını inceleyip her yıl ülke sıralamaları hazırlamakta. Bunun için İslamilik Endeksi diye bir parametre kullanılmakta. Bu endeks Kur’an’da yer alan; kul hakkı yemekten, yalan söylemeye, rüşvet alıp/vermekten, dedikoduya, zorbalıktan adalete, hak yemeye, vb., onlarca Kur’an kuralından oluşturulmuş bir sisteme göre ülkeleri inceleyip raporlamakla ilgili bu çalışma. Endeks, 4 ana başlık altında toplanan değerlerden oluşmakta: (1) Ekonomi, (2) Hukuk ve Yönetim, (3) İnsan hakları ve Politik haklar, (4) Uluslararası İlişkiler. Özetle, dürüst, güvenilir, barşçı, aklını kullanan ve çalışkan insanlar yetiştirebilen; adil, demokrat, emeğe saygılı, huzur ve güvene dayalı sistemlere sahip ülkeleri öne çıkaran bir sıralama.
İslamilik Vakfı 5 kurucudan oluşuyor; ekonomist Hossein Askari, finansçı Hossein Mohammad Khan, uluslararası ilişkiler uzmanı Fara Abbas, İslam Finansçısı Liza Mydin ve web tasarımcısı Mostafa Omidi. Vakfın Danışma Kurulu ise 3 kişiden oluşmakta; Ali A. Allawi, Abbas Mirakhor ve Jomo Kwame Sundarem. A. Allawi Irak doğumlu, İngiltere’de büyüdü, ABD’de 1968’de MIT’de inşaat mühendisliği okudu, 1971’de Harvard Üniversitesinden MBA aldı. Sürgündeki Iraklıların önderlerinden, Londra ve Bağdat’ta yaşıyor. A. Mirakhor İran doğumlu, lisans, yüksek lisans ve doktora derecelerini ABD’de Kansas City Üniversitesinden aldı. Yıllarca IMF’de değişik kademelerde çalıştı; en son Yürütme Kurulu başkanı olarak 2008’de emekli oldu. J. K. Sundaram Malezya doğumlu, lisansını Yale Üniversitesinden, doktora derecesini ise Harvard’dan aldı. Cambridge, Colombia ve Malezya İslam Üniversitelerinde misafir öğretim üyesi olarak çalıştı.
Aşağıdaki şekilde Danışma Kurulu üyelerinin resimleri yanında bu yıl beşincisi yayımlanan raporda yer alan iki liste var. Birinci liste, ilk 10’da yer alan ama hiçbiri Müslüman olmayan ülkelere ait. Rapora göre, bu 10 ülkede hukuk /insan hakları / ekonomi / uluslararası ilişkiler bakımlarından Kur’an’da yer alan kurallara en çok uyan yönetimler ve insanlar yaşamakta. İkinci liste ise 10 Müslüman ülkenin sıralamadaki yerlerini göstermekte. Ne yazık ki, Müslüman olmasına karşın, İslamilik endeksine göre, listenin en üst sırasında yer alan Birleşik Arap Emirlikleri ancak 44. Sırada yer bulabilmiş durumda. Türkiye ise 96. sırada.
-- 0 --
*Muhammad Abduh, 1849 doğumlu, babası Türk annesi Mısırlı olan bir eğitimci ve yargıç. Çağdaşlaşmacı İslamcılık akımının öncüsü olan bir reformcu (https://tr.wikipedia.org/wiki/Muhammed_Abduh).
