KONTROL İLLÜZYONU
Günümüzde sıklıkla duyduğumuz bir popüler bir iddia var: Kontrol sende!
Hayatın kontrolünün bizde olması gerektiği ile çoğunluk açısından kabul edilmiş bir yargı söz konusu. Peki, hayatın kontrolünü ele almak mümkün mü? Ya da şöyle soralım: Sonsuz olasılıklar deryasında sınırlı oldurma kabiliyetine sahip bizler için tüm olasılıkları kontrol edebilmek mümkün mü?
Öncelikle “neyi” kontrol edebildiğimizi düşünmekle başlayalım. Örneğin bedenimizi tamamen kontrol edebilir miyiz? Uykumuz gelince kapanmasına engel olamadığımız göz kapaklarımızı düşününce tüm kontrolün bizde olduğu fikri fazla iddialı bir tespit olsa gerek. Kontrol edebileceklerimizi tespit etmek için alanı biraz daha genişletelim. Misal güneşin bugün doğmasına engel olabilir miyiz yahut ayın hareketlerini kontrol edebilir miyiz veya denizin çekilmesini? Ya da başkalarının bizim hakkımızdaki düşüncelerini kontrol edebilir miyiz? Korkarım bunların hiç birinin kontrolü bizde değil.Kontrol edebildiğimiz sınırlı şeylere sahibiz; ellerimizi açıp kapatmak ya da ağzımızdan çıkan sözü ölçüp tartmak gibi.Ancakbunlar çok sınırlı durumlar.
Kontrolün tamamen bizde olduğunu söylemek şuna benzer: Arabaya binip direksiyon koltuğuna oturmuşuz. Hem navigasyonumuz yok hem de daha önce geçmediğimiz bir yoldayız. Üstelik tek başımızayız, yolu bize tarif edebilecek bir yakınımız da yok. Bu yol yalnızca bizim kullanımımıza tahsis edilmiş. Aksi gibi hava epey sisli, önümüzü görmek mümkün değil. İleride bir çukur ya da kasis var mı bilmiyoruz. Yol topraklı mı çakıllı mı göremiyoruz. Hatta yolun ne zaman tek şeride ineceğini ya da üç şeride çıkacağını da bilmiyoruz. Ayrıca karşı yoldan gelecek olan aracın bizim için nasıl bir risk taşıdığını da bilmiyoruz. Ancak tüm bu bilinmezliklere rağmen yalnızca direksiyonu tutarak tüm bu süreci kontrol edebileceğimizi öngörüyoruz.Evet, direksiyondaki biziz ancak yolu biz inşa etmedik. Yolun bize neler getireceğini öngöremeyiz, dolayısıyla yolu kontrol edemeyiz yalnızca yolun getirdikleri karşısındaki tavrımızı kontrol edebiliriz.
Tüm süreci kontrol edebildiğimizi düşünmek bize kaygı yüklemekten ve var olan stresimizi artırmaktan başka bir işe yaramayacaktır. Çünkü kontrol sahibi olduğunu düşünmek aynı zamanda süreçte yaşanacak tüm durumların sorumluluğunu tek başına almayı gerektirir. Bu kadar büyük sorumluluk alana da eşantiyon olarak yüksek dozda kaygı verilir. Olası bir kaza durumunda tüm sorumluluğu yüklenmek kazanın bıraktığı hasarla birlikte bir de sorumluluğun yükü altında ezilmeyi beraberinde getirir ki bu da psikolojik sağlığımız için pek iyi olmasa gerek.
Bahsettiğim bu durum her halükarda hiç bir konuda kontrol sahibi olmadığımız anlamına tabi ki gelmez. Elbette ki direksiyonu tutup tutmama ya da sağa yahut sola kırma konusundaki karar bize ait ancakbu kadar kontrol edilemeyen olgu içerisinde yalnızca direksiyonu tutarak tüm değişkenleri aynı anda kontrol edebileceğimizi düşünmek en hafif tabirle hadsizlik olur. Dolayısıyla tüm sürecin kontrolünün bizde olmadığını bilmek haddimizi bilmektir.
Modern insana dayatılan her şeyi kontrol etme algısıhayatın akışına adapte olmayı zorlaştırıyor. Ve bu da birçok psikolojik problem için başlangıç noktasını teşkil ediyor.Hayat, kontrol ipini gevşettikçe yaşamaya elverişli hale geliyor. Kontrolün bizde olmadığını idrak etmek kendimize yapacağımız en büyük yardım oluyor bu noktada. Asıl kontrolün başka bir gücün elinde olduğunu fark etmekhayatı dinginleştiriyor.Kontrolü elinde tutana teslim olmak kaygı ve stres yükünü de hafifletiyor. Kıssadan hisse az teslimiyet çok huzur içerir.
Dolayısıyla bırakınız kontrol siz de olmasın, bırakınızipler her daim avucunuzu kanatmasın sevgili okur..
