Mirasçılar arasında ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davası
Mülkiyet hakkı; kişiye, sahip olduğu eşya üzerinde kullanma, yararlanma ve tasarruf etme imkânı tanıyan aynî bir haktır. Bir eşya üzerinde kurulan mülkiyet hakkı, tek bir kişinin elinde olabileceği gibi birden fazla kişiye ait de olabilmektedir. Birden fazla kişinin elinde olan mülkiyet hakkı; elbirliği mülkiyet veya paylı mülkiyet şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Paylı veya elbirliği şeklinde tescilli taşınmazlarda veya taşınır mallarda, mevcut ortaklığın giderilerek kişisel mülkiyete geçiş sağlayan dava türüne ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davası denir. Bu dava ile ortak malların mahkeme kararıyla satışa çıkarılarak bedelinin, payları oranında hissedarlar arasında paylaştırılması ya da aynen taksim yoluyla bölüştürülmesi talep edilir. Medeni Kanunumuzun 698. maddesi “Hukukî bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir.” Demek suretiyle paylaşmayı isteme hakkını düzenlemiştir. Elbirliği ile mülkiyet halinde de aynı hüküm uygulanır.
Mirasçılık ilişkisinde mirasçılar arasında elbirliği mülkiyet mevcuttur. Mirasçılar arasında mal paylaşımı hususunda bir anlaşmazlık çıkması halinde her bir mirasçı paylaşım talebiyle mahkemeye başvurabilir. Bu başvuru diğer mirasçıların rızasına bağlı değildir ve engellenemez. Örneğin; anne veya babasının vefatı neticesinde üç kardeşe ev veya tarla miras kaldığını varsayalım. Kardeşlerin ikisi satılmasını talep ederken diğer kardeş kabul etmiyorsa, satılmasını isteyen kardeşler ortaklığın giderilmesi davası açacaktır. Diğer tüm mirasçılar davalı olarak gösterilmelidir. Paydaşlardan birinin vefat etmesi halinde, o paydaşın mirasçıları da davaya dâhil edilmelidir.
Dava nerede açılacak?
Ortaklığın giderilmesi davasında görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Davanın açılacağı yer ise, taşınmazlarda taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi olacaktır. Örneğin taşınmaz mal Akhisar sınırları içerisinde yer alıyorsa dava, Akhisar Sulh Hukuk Mahkemesi’nde açılmalıdır.
Mahkeme ne yönde karar verir?
Medeni Kanun gereği paylaşma 2 türlü olabilir. Taraflar malın aynen bölünmesini talep edebilir. Bu durumda hakim aynen taksimin şartlarının mevcut olup olmadığını araştırır. Burada malın bölünebilir nitelikte olup olmayışı gibi bazı hususlara bakacaktır. Aynen taksim mümkün değilse söz konusu malların satışa çıkarılarak bedelinin mirasçılar arasında paylaştırılması yönünde karar verilebilir. Satış açık arttırma yoluyla, icra dairesi tarafından gerçekleştirilir ve mirasçıların satın almada bir önceliği veya önalım hakkı yoktur. Diğer bir deyişle açık arttırma halka açık olarak gerçekleştirilecektir. Ortaklığın giderilmesi davasında kazanan ya da kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden vekalet ücreti ve yargılama giderleri taraflarca payları oranında karşılanır. Dava sonucundan tüm mirasçılar (davalı-davacı) yararlanacaktır. Bunun bir sonucu olarak davacı satış talep ettiği halde davalı taraf söz konusu malın eşit olarak paylaştırılması talebinde bulunabilecektir.
Ortaklığın giderilmesi davası ile malların mahkeme yoluyla satışı birçok açıdan mirasçıların aleyhine olacağı için genellikle bu yol son çare olarak görülmektedir. Mirasçıların ortak bir yol bularak anlaşmaya varmaları öncelikli seçenek olarak tavsiye edilmektedir.
Ortaklığın giderilmesi davasının açılamayacağı bazı haller
Tapuya kayıtlı olmayan taşınmazlar için ortaklığın giderilmesi dava yoluyla talep edilemez. Dava konusu terekenin bir kısmı ile sınırlı tutulamaz. Yani davanın açılması halinde tüm paylar paylaşıma ya da satışa konu hale gelecektir. Taşınmazlarda olduğu gibi taşınır eşyalarda da bu davayı açma imkanı mevcuttur. Medeni Kanun madde 698 gereği “ Uygun olmayan zamanda paylaşma isteminde bulunulamaz.” Örneğin, taşınmaz malların bedelinin anormal derecede düştüğü veya inşaatın devam ettiği bir zamanda bu malların ortaklığının giderilmesi istenemez.
Bu hususta daha ayrıntılı bilgi edinmek ve sorularınıza yanıt bulmak için bir avukata danışmanızı tavsiye etmekteyiz.
Yeni yazılarda görüşmek üzere, güzel bir hafta geçirmeniz dileğiyle…
Stj. Av. Tuğba Gerçin Çığ
İletişim: tugbagee@outlook.com
