FİBROMİYALJİ NEDİR?

Fibromiyalji, genel kas ağrıları ve vücuttaki belirli noktalarda kronik ağrı ile karakterize bir yumuşak doku romatizmasıdır. Hastalığa yorgunluk, uykusuzluk, depresyon gibi çeşitli fiziksel ve psikolojik belirtiler de eşlik eder. Toplumun yaklaşık %3’ünde görülen fibromiyalji sendromuna kadınlarda daha sık rastlanır. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesiyle tetiklediği tahmin edilmektedir.

Fibromiyalji nedir? 

Fibromiyalji, kaslarda ve kemiklerde görülen yaygın ağrı, hassasiyet alanları ve genel yorgunluk ile karakterize kronik bir rahatsızlıktır. Belirtiler subjektiftir ve herhangi bir testle ölçülemez. Hastalığın bilinen net bir nedeni yoktur ve bu sebeple sıklıkla başka hastalıklarla karıştırılır.

Fibromiyalji nedenleri nelerdir? 
Fibromiyaljiye neyin yol açtığı henüz tam olarak saptanamamıştır. Fakat uzun yıllar süren araştırmalar neticesinde bazı faktörlerin hastalığı tetiklediği anlaşılmıştır. Bu faktörler arasında şunlar bulunur:

Enfeksiyonlar: Daha önceden geçirilmiş çeşitli enfeksiyon hastalıkları fibromiyaljiyi tetikleyebilir veya belirtileri kötüleştirebilir.
Genetik faktörler: Fibromiyalji sıklıkla aile üyeleri arasında daha sıktır. Araştırmacılar, bazı genetik mutasyonların fibromiyalji gelişiminde rol oynayabileceğini düşünmektedir. Fakat hastalıkla ilgili genler henüz tanımlanmamıştır.
Travma: Fiziksel ya da duygusal travma yaşayan insanlarda fibromiyalji ortaya çıkabilir. Rahatsızlık travma sonrası stres bozukluğu ile ilişkili bulunmuştur.
Stres: Fiziksel ya da duygusal travma gibi bir stres kaynağı vücutta aylar veya yıllar boyunca devam eden uzun süreli etkilere yol açabilir. Stres, fibromiyaljiye katkıda bulunabilecek hormonal bozukluklarla ilişkili bulunmuştur.
Kişilik yapısı: Daha çok hassas yapılı, mükemmeliyetçi ve olaylardan çabuk etkilenen kişilik yapısına sahip bireylerde görülür.
İnsanların fibromiyalji sendromunda kronik yaygın ağrılar yaşamalarına neden olan faktörler de halen tam olarak anlaşılamamıştır. Bazı teoriler çeşitli faktörlere bağlı olarak beynin ağrı eşiğini düşürdüğünü ve önceden acı vermeyen bir şeyin zaman içinde çok acı verici hale geldiğini belirtmektedir. Bir başka teoriye göre, vücuttaki sinirler ve reseptörler uyarılara daha duyarlı hale gelir. Bu bireylerin ağrı sinyallerine aşırı tepki verebilecekleri ve gereksiz ya da abartılı acılar hissetmeleri anlamına gelir.

Nedenler net olmasa da, fibromiyalji atakları stres, fiziksel travma veya grip benzeri alakasız sistemik bir hastalığın sonucu olabilir. Beyin ve sinir sisteminin normal ağrı sinyallerini yanlış yorumlayarak aşırı tepki göstermesi beyindeki bir kimyasal maddedeki dengesizlikten kaynaklanabilir.

Fibromiyalji noktaları nelerdir? 
Fibromiyaljide sıklıkla tetik noktalar veya hassas noktalar olarak adlandırılan vücut alanları bulunur. Fibromiyalji noktaları, hafif basınç uygulamakla bile ağrıya neden olabilen 18 farklı alanı içerir. Günümüzde, bu noktalar fibromiyaljiyi teşhis etmek için nadiren kullanılır. Bunun yerine, bu noktalar şüphelenilen hastalıkları dışlamanın bir yolu olarak tercih edilebilir. Bu tetik noktalarının neden olduğu ağrı, vücudun birçok bölgesini etkileyen tutarlı künt bir ağrı olarak tanımlanabilir. Eski yönteme göre bilinen 18 tetik noktasının en az 11'inde yaygın ağrı ve hassasiyet varsa kişiye fibromiyalji tanısı konur. Tetik noktalarından bazıları şunları içerir:

Başın arkası
Omuz üstleri
Üst göğüs
Kalçalar
Dizler
Dirsekler
Fibromiyalji noktaları artık tanı için odak nokta değildir. Bunun yerine, üç aydan fazla bir süredir devam eden yaygın ağrı varsa ve ağrıyı açıklayabilecek teşhis edilebilir bir tıbbi durum yoksa fibromiyalji tanısı konabilir.

Fibromiyalji belirtileri nelerdir? 
Yukarıda sözü edilen hassas noktalarda ağrı dışında fibromiyaljide görülen başka belirtiler de vardır. Fibromiyalji belirtileri aşağıda sıralanmıştır:

Yorgunluk
Uyku problemleri
Uzun süre uykuya rağmen dinlenmiş hissetmemek ve yataktan kalkmakta zorlanmak
Baş ağrısı
Depresif ruh hali
Kaygı
Odaklanmada veya dikkat vermede zorluk
Alt karın bölgesinde ağrı
Nefes almada zorlanma
Kulaklarda çınlama
Egzersize karşı dirençsizlik ve çabuk yorulma
Fibromiyalji için risk faktörleri nelerdir? 
Fibromiyalji kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Hastaların %80 ila 90’ı kadınlardan oluşur. Ailesinde fibromiyalji rahatsızlığı olan bireylerde hastalığın görülme sıklığı fazladır. Fibromiyalji bir artrit şekli olmasa da, lupus veya romatoid artrit gibi romatizmal bir hastalığa sahip olmak da hastalığa yakalanma riskini artırabilir.

Fibromiyalji atakları nasıl olur? 
Genellikle şiddetlenen ağrı ve artan yorgunluk fibromiyalji atağının ayırt edici özellikleridir. Atak sırasında kötü uyku kalitesi, karamsar olumsuz düşünceler, asit reflü gibi sindirim problemleri, kol ve bacaklarda şişkinlik, uyuşukluk ve karıncalanma gibi belirtilerde patlama görülür.

Fibromiyalji tanısı nasıl konur? 
Güncellenen tanı kriterlerine göre üç ay veya daha uzun süredir devam eden ve tıbbi nedene dayanmayan yaygın ağrı şikâyeti olan hastalara fibromiyalji tanısı konur. Fibromiyaljiyi tespit edebilen bir laboratuvar testi yoktur. Kan testileri diğer kronik ağrı nedenlerini dışlamak için kullanılabilir.

Fibromiyalji tedavisi nasıl yapılır? 
Fibromiyalji tedavisinin hedefi ağrıyı yönetmek ve yaşam kalitesini artırmaktır. Bu yaşam biçimi değişiklikleri ve ilaç kullanımını içeren iki aşamalı yaklaşımla gerçekleştirilir.

Fibromiyalji ilaçları nelerdir? 
Fibromiyalji tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçlar;

Ağrı kesiciler: Doktorunuz tarafından ibuprofen veya asetaminofen gibi ağrı kesiciler önerilebilir. Aşırı ağrı durumlarında özel reçeteye tabi bazı ilaçlar da kullanılabilir. Yan etki ve bağımlılık riskini azaltmak için minimum dozlarda ve kısa sürelerle kullanılır.
Antidepresanlar: Antidepresan ilaçlar bazen fibromiyalji ile ilişkili anksiyete veya depresyonu tedavi etmek için kullanılır. Bu ilaçlar ayrıca uyku kalitesini arttırmaya ve kronik ağrıları azaltmaya yardımcı olabilir.
Antiepileptik ilaçlar: Gabapentin epilepsiyi tedavi etmek için üretilmiştir ancak fibromiyaljili kişilerde belirtileri azaltmaya yardımcı olabilir. FDA ayrıca fibromiyalji tedavisi için pregabalin isimli ilacı onaylanmıştır. Bu grup ilaçların ağır yan etkileri nedeniyle mutlaka doktor kontrolünde kullanılması gerekir.
Fibromiyalji tedavisinde fizik tedavi, tamamlayıcı tıp yöntemleri ve rahatlama teknikleri etkili sonuçlar verebilir. Tedavide;

Akupunktur
Meditasyon
Yoga
Masaj terapisi
Dengeli ve sağlıklı bir diyet
Düzenli egzersiz
Geceleri yeterince uyumak da etkili olabilir.