İŞ HUKUKU’NDA ZORUNLU ARABULUCULUK HAKKINDA MERAK EDİLENLER

İş hukuku’nda zorunlu arabuluculuk hakkında merak edilenler

Bir süre önce 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun TBMM’de kabul edilerek yasalaşmasıyla çalışma hayatında yeni bir dönem başladı. Bu hafta İş Mahkemeleri’nde yeni dönemden ve yapılan değişikliklerden bahsedeceğiz.

Barışçıl çözüm yollarından biri olan arabuluculuk; aralarında hukuki uyuşmazlık bulunan kişilerin tarafsız bir arabulucu nezaretinde bir araya getirilerek iletişim kurmalarının sağlanmasıdır. Arabulucu, objektif bir şekilde taraflarla görüşerek kendi çözüm yöntemlerini geliştirmelerine imkân sağlamakta, bu sayede menfaatlerin dengelenmesine yardımcı olmaktadır. Gerektiğinde taraflara çözüm önerileri sunarak yol gösterici bir rol üstlenebilir. Yeni İş Kanunu ile bazı uyuşmazlıklarda mahkemeye gitmeden önce arabuluculuk kurumuna başvurmak “dava şartı” haline getirilmiştir. Bunun anlamı kanunda sayılan uyuşmazlıklarda uzlaşma yoluna başvurmadan mahkemeye gidilemeyecek olmasıdır. Arabulucuya gitmek zorunlu ancak arabulucuda uzlaşmak zorunlu değildir. Bu nedenle taraflar arasında herhangi bir anlaşma sağlanamazsa mahkemeye başvurma hakkı mevcuttur.

7036 sayılı kanuna göre arabuluculuğun zorunlu kılındığı uyuşmazlıklar; bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalar olarak karşımıza çıkıyor. İşçi tarafından talep edilecek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, eşitliğe aykırılık tazminatı, sendikal tazminat, ücret, prim, ikramiye, fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti vb. alacaklarda arabuluculuk dava şartı olarak belirlenmiştir. Kanun bu hususta tek bir istisnaya yer vermiştir: İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi-manevi tazminat davaları ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları… Bu tür bir uyuşmazlıkta arabuluculuk zorunluluğu yoktur.

Arabulucuya başvuru süresi nedir? Görüşmeye katılmak zorunlu mudur?

7036 sayılı kanuna göre iş sözleşmesi fesihlerinde, fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içerisinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurulmalıdır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda bir uzlaşmaya varılamaz ise arabulucu tarafından tutanak düzenlenir. Tutanak tarihinden itibaren 2 hafta içerisinde mahkemeye başvurulabilecektir.

Arabulucu tarafından düzenlenen davetiye ile taraflar toplantıya davet edilir. Taraflardan birinin mazeret göstermeksizin toplantıya katılmaması halinde bu durum tutanakta belirtilir ve dava açıldığı zaman katılmayan taraf haklı bulunsa dahi yargılama giderlerini üstlenmek durumunda kalır. Ek olarak vekâlet ücretine de hak kazanamazlar. Her iki tarafın da toplantıya katılmaması halinde açılacak davada yargılama giderleri, tarafların kendi üzerinde kalır.

Yeni kanunla getirilen bir diğer önemli yenilik zamanaşımı süresinde karşımıza çıkıyor. İş sözleşmesinden kaynaklanan kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, eşit davranma ilkesine uymamaktan doğan tazminat, yıllık izin ücreti için zamanaşımı süresi on yıldan beş yıla indirilmiştir.

Son olarak iş sözleşmesi sona eren işçiler için Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri’nin şikâyet inceleme yetkisi kaldırılarak, yalnızca sözleşmesi fiilen devam eden işçilerle sınırlı hale getirilmiştir.

Faydaları nelerdir?

Arabuluculuk, taraflar arasındaki uyuşmazlığa dostâne çözüm önerileri sunarak zamandan ve masraflardan tasarruf sağlamaktadır. Dava sürecine kıyasla daha kısa zaman diliminde çözüme ulaşılabilmektedir. Üstelik bilirkişi, noter, dava harcı gibi ek masraflar ödenmez. Anlaşma sağlanması halinde taraflar, arabuluculuk ücret tarifesi üzerinden eşit şekilde ödeme yaparlar. Anlaşma sağlanamayan ve 2 saatin altında süren görüşmeler hazine tarafından karşılanırken, 2 saati aşan görüşmelerde aşan kısım taraflar arasında paylaştırılarak karşılanacaktır.

Yeni yazılarda görüşmek üzere, güzel bir hafta geçirmeniz dileğiyle…

Stj. Av. Tuğba Gerçin Çığ

İletişim: tugbagee@outlook.com